3 Kişiden 2'si Yabancı Sermayeye Karşı Değil
Türkiye'nin 7 şehrinde 623 kişinin katıldığı kapsamlı araştırmamızın odağında yükselişe geçen konut fiyatlarına hükümetin müdahalesi, sosyal konut üreticisi olarak TOKİ ve Türk halkının genel anlamda yabancı sermayeye bakışı yer aldı.
Türkiye’de gündemin ilk sırasını ekonomi meşgul ederken, ekonominin tansiyonunu yükselten unsurların başında ise gerek satılık gerekse kiralık konut fiyatlarındaki hızlı yükseliş geliyor. 2021 yılı sonunda küresel konut fiyatları nominal olarak %10,3 artmış, Türkiye ise bu alanda %59,7 artış ile küresel liderliği kimseye bırakmamıştı. 2022 yılında da yükselişler hız kesmeden devam ediyor.. Pandemi sonrası bozulan küresel ekonomik görünüm ve Rusya-Ukrayna savaşının eklenmesinin emtia piyasalarındaki yukarı yönlü hareketi tetiklemesiyle birlikte inşaat maliyetleri ve elbette konut fiyatlarındaki yükseliş sürüyor. 2022 yılının ilk çeyreğinde Türkiye’de konut fiyatları %110 nominal artışla küresel ortalama olan %10,2’inin çok üzerinde bir seyir izliyor. Mayıs 2022 itibariyle önceki yılın aynı dönemine göre satılık konut fiyatlarında artış %172’ye, kiralıkta ise %152’ye yükselmiş durumda. Özellikle şehir merkezlerindeki yüksek fiyatlar, karşılanamayan konut talebinden kaynaklı birçok sosyal sorunu beraberinde getiriyor.
Biz de AGS Global olarak Türkiye'nin 7 şehrinden son 2 yılda konut satın almayı/kiralamayı düşünen 623 vatandaş ile 10-12 Haziran 2022 tarihleri arasında gerçekleştirdiğimiz araştırmada, konut sektörüne hükümetin müdahalesinden sosyal konut üreticisi olarak TOKİ'nin işlevini yerine getirip getirmediğine kadar geniş bir yelpazede merak edilen konulara ışık tuttuk.
Her 2 Kişiden 1'i Konut Piyasasında Aksiyon Aldı
Araştırma sonuçlarına göre; her 2 katılımcıdan 1'i (%51,7) son 2 yılda yeni bir konut satın alma/kiralama hedefine ulaşırken, katılımcıların %48,3'ü ise bu yönde aksiyon alamadı. Son 2 yılda yeni bir konut satın alamayan/kiralayamayanların en çok vurguladıkları faktör ise %87,1 ile fiyat artışları oldu. Onu kararın ertelenmesi (%25,5) ve aranan özellikte konut olmaması (%25,2) izledi. Fiyat artışına işaret edenlere nedenleri sorulduğunda ise; ilk iki sırayı yanlış ekonomi politikaları (%73,7) ve ev sahiplerinin fırsatçılığı (%64,6) takip etti. %40,9'luk bir kesim ise topu yabancılara atıyor.
Hükümetin Konut Fiyatlarına Müdahalesi Olumlu
Konut fiyatlarındaki artış vatandaşı kara kara düşündürürken, bir yandan da hükümete fiyat artışlarına müdahale çağrısı yapılıyor. Bu doğrultuda, araştırmaya katılanların yarısından fazlası (%51,8) konut fiyatlarına hükümetin müdahalesini gerekli/olumlu buluyor. %29,9'luk bir kesim böyle bir fikre "olumsuz" yaklaşırken, fikri yok/kararsızların oranı ise %18,2 olarak öne çıkıyor.
TOKİ İşlevini Yerine Getirmiyor
Geçtiğimiz yıllarda konut arzında önemli bir kaldıraç etkisi yaratan TOKİ de eleştirilerin odağında yer alan bir başka kurum. Buna göre katılımcıların yaklaşık 3'te 2'si (%65,8) TOKİ'nin bir "sosyal konut üreticisi" olarak işlevini yerine getirmediğini düşünüyor. Buna karşın, TOKİ'nin aksiyonlarını bu süreçte yeterli bulanların oranı ise sadece %11,2.
Vatandaş, Yabancı Sermayeye Karşı Değil
Her ne kadar fiyat artışlarında topu yabancılara atanların oranı %40 civarında dolaşsa da, katılımcıların sadece %16'sı açıkça "Türkiye'ye yabancı sermaye girişine karşı" olduğunu ifade ediyor. Bununla birlikte, 3 kişiden 2'si ise yabancı sermayeye karşı olmadığını vurguluyor. Fikri yok/kararsızlar ise %18,4'lük bir kesimi oluşturuyor.
Araştırma sonuçlarını değerlendiren AGS Global Araştırma Kurucu Ortağı Ahmet GÜLER; “Konut fiyatlarındaki artış, içinden geçtiğimiz enflasyonist ortamın en can alıcı konularından birine dönmüş durumda. 2 kişiden 1'i son 2 yılda yeni bir konut satın alma/kiralama planını gerçekleştiremedi. Bununla birlikte, fiyatlar 2.5-3 katına çıktı. Bu da birçok kesimin konuta erişimini kısıtladı. Karar alıcıların alternatif sunma rolü her geçen gün daha fazla öne çıkıyor. TOKİ vb. enstrümanları kullanarak, tüm sosyal kesimler için erişilebilir konut arzı yaratılmalı" dedi.
Konut piyasasında yukarı yönlü sert hareketlerde yabancı yatırımcıya kesilen faturaya da dikkat çeken GÜLER, “Konut fiyatlarındaki hızlı yükselişin başta inşaat maliyetlerindeki artış ve konut arzındaki kısıtlar olmak üzere farklı nedenleri olsa da, yabancı konut yatırımcısına ilişkin “müzmin” olumsuz algı nüksetmiş durumda. Nitekim, fiyatlar nedeniyle konut satın alamayan/kiralayamayan 10 kişiden 4'ü faturayı yabancılara çıkartıyor. Ancak toplumun genelinde yabancı sermayeye bakışın olumlu olması önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Bu nedenle, hem her kesimin konuta erişiminin sağlandığı hem de konut sektöründeki nitelikli yatırımcının ürkütülmediği bir ortam tesis etmek büyük önem arz ediyor” diyerek sözlerine son verdi.
AGSSocial: Sosyo-Ekonomik Araştırmalar ile paydaşlarımız için en net, gerçek ve güvenilir verileri, güçlü içgörüler eşliğinde sunuyor, hızla dönüşen toplumsal beklenti ve taleplere kulak vermenizi sağlıyoruz.